Stagflacja a złoto. Czym jest stagflacja i jak wpływa na ceny złota

Czym jest stagflacja?

Za stagflację uznaje się zjawisko makroekonomiczne, charakteryzujące się tym, że jednocześnie występuje inflacja oraz stagnacja gospodarcza. W konsekwencji utrzymuje się wysokie bezrobocie. Jest to zjawisko nietypowe, bowiem zwykle wzrost gospodarczy i inflacja idą ze sobą w parze. Stagflacja utrudnia prowadzenie polityki gospodarczej i monetarnej, ponieważ tradycyjne instrumenty, takie jak zmiana stóp procentowych lub podaży pieniądza, mogą pogłębiać jeden z problemów kosztem drugiego. 

Generalnie stagflacja jest niekorzystna dla gospodarki, ponieważ utrudnia podejmowanie decyzji inwestycyjnych i konsumpcyjnych a ponadto pogarsza sytuację społeczną i polityczną.

Klimat stagflacyjny

Stagflacja może być spowodowana przez różne czynniki, takie jak:

• Ekspansywna polityka pieniężna, która prowadzi do nadmiernego wzrostu podaży pieniądza, w efekcie czego wzrasta inflacja bazowa i inflacja konsumencka. Takie operacje noszą miano luzowania ilościowego (ang. quantitative easing).
• Nadmiernie restrykcyjna polityka fiskalna, która ogranicza wydatki publiczne i podnosi podatki, co hamuje popyt i wzrost gospodarczy.
• Wzrost cen surowców strategicznych, który przekłada się na zwiększenie kosztów produkcji i usług. Ponieważ producenci i usługodawcy przerzucają coraz wyższe koszty produkcji na konsumentów, przez co rośnie inflacja. Konsumenci ograniczając zakupy przyczyniają się do spowolnienia wzrostu gospodarczego. 
• Szoki podażowe, czyli nagłe zmiany w dostępności lub kosztach produkcji niektórych dóbr i usług, m.in. ropy naftowej, żywności i energii. Takie zjawiska powodują wzrost cen towarów i usług, co wydatnie zwiększa inflację a jednocześnie prowadzi m.in. do spadku dochodów firm, produkcji przemysłowej i sprzedaży detalicznej. W efekcie kiedy wszystko drożeje zmniejsza się popyt i tempo wzrostu gospodarczego. W konsekwencji dochodzi do wzrostu stopy bezrobocia i obniżenia standardu życia ludności. W pewnych okolicznościach może pojawić się deflacja, co jest również zjawiskiem negatywnym dla gospodarki.
• Nieelastyczny rynek pracy, który utrudnia dostosowanie płac do zmian warunków rynkowych. Takie sytuacje mogą być wynikiem działania silnych związków zawodowych, wysokich kosztów zwolnień pracowników lub niskiej mobilności siły roboczej. Na nieelastycznych rynkach, w sytuacji spadku popytu na pracę, nie dochodzi do obniżenia płac, co w końcu powoduje wzrost bezrobocia i spowolnienie gospodarcze.

Który z tych czynników odegra istotną rolę w powstaniu stagflacji, zależy od ogólnej sytuacji gospodarczej, jakości zarządzania państwem i kształtowania polityki pieniężnej. Istotna jest również sytuacja gospodarcza na arenie światowej, międzynarodowych rynkach finansowych i towarowych a także sytuacja geopolityczna.

Recesja i wysoka inflacja contra wzrost gospodarczy

Stagflacja wymaga zrównoważonego podejścia do polityki gospodarczej i monetarnej. Nie można stosować tylko jednego instrumentu polityki naprawczej, np. obniżki stóp procentowych lub tylko zwiększenia wydatków publicznych, ponieważ może to pogorszyć sytuację na innym polu, np. zwiększyć inflację lub zadłużenie publiczne. Stagflacja rzadko występuje w gospodarce, ale jeżeli już nadejdzie to trudno z nią walczyć. Potrzebna jest koordynacja polityki pieniężnej i fiskalnej.

Przykładem stagflacji była sytuacja w latach 70. XX wieku, kiedy to światowa gospodarka doświadczyła kryzysu naftowego i szoku cenowego. Krach spowodowała decyzja krajów OPEC w spawie ograniczenia dostaw ropy. W ciągu kilku miesięcy cena ropy naftowej wzrosła z 3 do 11 USD za baryłkę, napędzając koszty produkcji przemysłowej i w konsekwencji ceny. W efekcie mieliśmy do czynienia z poważnym spowolnieniem gospodarczym. W wielu krajach doszło do spadku produkcji, wzrostu bezrobocia, bessy na rynku akcji a dolar amerykański stracił na wartości. W 1974 roku w Stanach Zjednoczonych odnotowano nadzwyczaj wysoki poziom inflacji - około 11 proc. i nikły wzrost PKB. 

Dopiero w latach 80. XX wieku udało się przezwyciężyć kryzys i zanotować znaczący wzrost gospodarczy. Stało się to dzięki wprowadzeniu przez Fed polityki monetarnej opartej na ograniczeniu podaży pieniądza i obniżeniu inflacji CPI. Dokonano przemodelowania polityki strukturalnej, które polegało na reformach rynku pracy i deregulacji wielu sektorów gospodarki.

Ryzyko stagflacji wpływa również na wzrost niepewności na rynku kapitałowym. Inwestorzy reagują impulsywnie w takich sytuacjach, co może doprowadzić do odpływu kapitału z giełdy i w konsekwencji spadku notowań akcji. 

Wpływ stagflacji na rynek złota

Jednym z aktywów, które jest postrzegane, jako skuteczne zabezpieczenie przed skutkami stagflacji jest złoto. Kiedy w gospodarce jest kryzys ludzie postrzegają kruszec, jako bezpieczną przystań dla swojego majątku. W przypadku inflacji zwiększa się popyt na złoto, jako aktywo zabezpieczające przed spadkiem wartości pieniądza w okresie rosnących cen. 

Zadaniem władz monetarnych i rządu jest zapobieganie scenariuszowi stagflacyjnemu. Jeśli bank centralny, działając w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego podczas stagflacji łagodzi politykę monetarną poprzez obniżki stóp procentowych, wówczas spada oprocentowanie obligacji i depozytów i wzrasta prawdopodobieństwo, że wzrośnie indeks CPI, czyli inflacja. W takich uwarunkowaniach złoto okazuje się pożądanym aktywem inwestycyjnym. 

Złoto nie przynosi dochodów odsetkowych. Można zarobić tylko na wzroście jego wartości rynkowej. Jeśli bank centralny podejmuje działania mające na celu obniżenie inflacji dokonując podwyżek stóp procentowych, to zwiększa się atrakcyjność inwestycji w depozyty bankowe i obligacje. W takim przypadku wielu inwestorów będzie zmniejszać zaangażowanie w rynku złota na rzecz lokat bankowych czy dłużnych papierów wartościowych, gdzie mają zapewnione odsetki. 

Stagflacja nie służy również inwestorom lokującym swój kapitał w akcje. W trudnej sytuacji gospodarczej obniża się wartość spółek giełdowych w efekcie czego spadają notowania instrumentów finansowych. W tej sytuacji następuje przepływ części kapitału na rynek złota.

Podsumowanie

Podsumowując, stagflacja jest zjawiskiem negatywnym dla gospodarki i rynków finansowych ale może być korzystna dla rynku złota. Jednak reakcja rynku złota na stagflację nie jest jednoznaczna i zależy od wielu czynników. Pewne działania banków i rządów próbujących wyjść ze stagflacji będą sprzyjać rynkowi złota a wpływ innych będzie odmienny. Istotne jest, które czynniki będą przeważać w danej sytuacji w gospodarce.