Dlaczego banki centralne skupują złoto? Sprawdzamy

Złoto ostoją wartości

Złoto jest jednym z najstarszych i najbardziej uniwersalnych aktywów na świecie. Służy ono jako ostoja wartości, środek płatniczy i symbol bogactwa. W ostatnich latach obserwujemy wzrost zainteresowania kruszcem ze strony banków centralnych, które stały się aktywnymi uczestnikami rynku złota. 

Złoto jest aktywem o unikalnych cechach, które sprawiają, że jest atrakcyjną inwestycją i doskonale sprawdza się, kiedy rynki finansowe toną w problemach. Królewski metal stanowi również ważny element monetarnego systemu bankowego i finansowego, wpływając na równowagę i stabilność finansów kraju. W warunkach niskich stóp procentowych i wysokiej inflacji jego cena ma tendencję wzrostową.

Złoto kusi banki

Przed wybuchem kryzysu finansowego jaki nastąpił w 2008 roku banki centralne wielu krajów sprzedawały złoto w ramach pięcioletnich limitów ustalonych przez międzynarodowe porozumienie (ang. Central Bank Gold Agreement, “CBGA”). W następnych latach sytuacja zmieniła się i od kilkunastu lat banki centralne więcej kupują złota niż go sprzedają. W efekcie ilościowe rezerwy złota zwiększyły się o 16%. 

Według danych Światowej Rady Złota (ang. World Gold Council) przedstawionych w raporcie „Gold Demand Trends Full Year and Q4 2022” banki centralne kupiły w 2022 roku 1.136 ton złota o wartości 70 mld dolarów amerykańskich - najwięcej od 55 lat. Oznacza to wzrost o 152% w porównaniu z 2021 rokiem. Na takim wyniku zaważyła niepewność polityczna i gospodarcza jak również galopująca inflacja.

Które banki centralne kupują złoto?

Złoto kupują głównie banki centralne krajów wschodzących, które posiadają relatywnie niski udział kruszcu w całkowitych rezerwach walutowych. Stoją one przed wielkimi wyzwaniami w zakresie utrzymania uporządkowanych przepływów kapitału i stabilności walut.

W latach 2014-2019 Federacja Rosyjska kupowała średnio o 200 ton złota rocznie. W efekcie złote rezerwy banku rosyjskiego sięgnęły poziomu 2,3 tys. ton złota. Ze względu na sankcje Rosja nie może teraz sprzedać narodowego złota do krajów zachodnich. W 2022 roku bank centralny Turcji dokonał powiększenia rezerw kruszcu o 147,6 ton a Ludowy Bank Chin - o 62,2 tony. 

Ponadto znaczących zakupów złota dokonały takie kraje, jak: 

• Egipt - 44,7 ton, 
• Katar- 35 ton, 
• Irak i Uzbekistan - po 33,9 ton, 
• Indie - 33,3 tony 
• Rosja - 31,1 ton.

W pierwszej połowie 2023 roku najwięcej złota kupiły: 

• Chiny - 81,8 ton, 
• Singapur - 72,6 ton 
• Polska - 34,7 ton. 

Natomiast najwięcej złota sprzedała walcząca z kryzysem Turcja - 113,4 ton.

Kto posiada najwięcej złota?

Najwięcej złota w rezerwach posiadają Stany Zjednoczone. Bank rezerwy federalnej zgromadził 8.133,5 ton kruszcu a jego wartość stanowi około 70% wartości krajowych rezerw walutowych. 

Kolejne miejsca zajmują: 

• Niemcy - 3.352 tony, 
• Włochy - 2,451,8 ton, 
• Francja - 2.436,8 ton, 
• Federacja Rosyjska - 2.329,6 ton. 

Według Światowej Rady Złota w połowie 2023 roku globalne rezerwy złota w bankach centralnych i międzynarodowych instytucjach wyniosły 35,7 tys. ton, co stanowi około 17% dotychczas wyprodukowanego złota.

Polskie rezerwy złota

W okresie PRL skarbiec złota w Narodowym Banku Polskim był niemal pusty. Dopiero pod koniec lat 90-tych minionego stulecia, wykorzystując relatywnie niską cenę kruszcu, postanowiono odbudować stan polskich rezerw złota. NBP nabył wówczas około 88 ton złota, w efekcie czego posiadaliśmy przez 20 lat około 103 tony złota. 

W wyniku przeprowadzonych zakupów od 2018 do połowy 2023 roku narodowe rezerwy wzrosły o 160 ton złota i w połowie 2023 roku wyniosły 263,4 ton, z tego czyli 34,7 ton w kupiono pierwszej połowie roku. Polskie złoto stanowi około 10% wartości aktywów rezerwowych. Pewnie zadajesz sobie pytanie, gdzie jest trzymane polskie złoto? Około 100 ton złota znajduje się w skarbcu NBP a pozostałe jest zdeponowane w Banku Anglii w Londynie. 

Co daje posiadanie złota?

Twarda waluta

Kraj, który posiada dużą część rezerw walutowych w złocie jest wiarygodny w oczach partnerów gospodarczych, inwestorów i pożyczkodawców. Pozycja złota jest ugruntowana historycznie i jest ono traktowane jako twarda waluta. W przypadku globalnego kryzysu finansowego, gdy straciłyby na wartości główne waluty – dolar amerykański i euro - złoto zyskałoby na wartości. 

Dywersyfikacja rezerw walutowych 

Złoto pozwala skutecznie zdywersyfikować aktywa w banku centralnym jak również zapewnić stabilność i bezpieczeństwo finansowe, co ma szczególne znaczenie w trudnej sytuacji gospodarczej i politycznej. Złoto jest aktywem o niskiej lub ujemnej korelacji z innymi klasami aktywów, takimi jak obligacje czy akcje. Oznacza to, że jego notowania zachowują się inaczej niż zmienia się cena instrumentów finansowych i może stanowić zabezpieczenie przed skutkami spadku wartości innych aktywów. Przy wzroście wartości całkowitych rezerw dla utrzymania proporcji aktywów banki dokupują złoto. 

Panaceum na inflację

Argumentem na rzecz posiadania złota jest jego odporność na inflację i deprecjację walut. Złoto jest aktywem o ograniczonej podaży, co oznacza, że nie można go dowolnie produkować. Natomiast podaż pieniądza fiducjarnego jest nieograniczona i zależy od woli banków centralnych. Złoto zachowuje swoją siłę nabywczą w długim okresie i nie traci na wartości wobec walut, które mogą być poddawane polityce luzowania ilościowego lub manipulacji kursowej.

Bezpieczna przystań

Złoto jest uznawane za uniwersalny środek płatniczy, który jest akceptowany na całym świecie i nie podlega ryzyku politycznemu i zwiększa poczucie bezpieczeństwa. Złoto może być wykorzystywane przez bank centralny, jako narzędzie do budowania zaufania i współpracy międzynarodowej, a także jako instrument do obrony suwerenności i stabilności finansowej kraju.

Zarządzanie aktywami

Banki centralne kupują złoto ponieważ postrzegają je, jako ważny element strategii zarządzania rezerwami, szczególnie w czasie, gdy wzrasta potrzeba zwiększenia ilości aktywów ograniczających ryzyko finansowe. Kupowanie złota poprawia strukturę aktywów w bankach centralnych, zmniejszając ryzyko dużej straty wynikłej z osłabienia dolara amerykańskiego. 

Poczucie bezpieczeństwa 

Ucieczka banków centralnych do złota jest skutkiem wzrostu niepewności, poczucia ryzyka wobec negatywnych zjawisk geopolitycznych i spodziewanego spowolnienia w gospodarce światowej. W obliczu słabości systemu finansowego, opartego na wirtualnym pieniądzu i długu, banki centralne, postępując racjonalnie, kupują złoto aby zabezpieczyć portfel posiadanych aktywów przed spadkiem jego wartości i zabezpieczenia kraju przed kryzysem finansowym.

Podsumowanie

Banki centralne trzymają złoto z wielu powodów, które mają na celu poprawę jakości i bezpieczeństwo rezerw walutowych. Ucieczka banków centralnych do złota jest skutkiem wzrostu niepewności, poczucia ryzyka wobec negatywnych zjawisk geopolitycznych i spodziewanego spowolnienia w gospodarce światowej. W obliczu słabości dzisiejszego systemu finansowego, opartego na wirtualnym pieniądzu i długu, banki centralne kupują złoto aby zabezpieczyć portfel posiadanych aktywów.