Najpewniejsze rezerwy
Złoto pełni strategiczną rolę w rezerwach banków centralnych zapewniając bezpieczeństwo finansowe kraju. Jest ono wykorzystywane w celu finansowania deficytu bilansu płatniczego, w interwencjach na rynku walutowym oraz utrzymywania zaufania do waluty i gospodarki krajowej.
Rezerwy dewizowe są to zagraniczne aktywa finansowe, łatwo dostępne i kontrolowane przez władze monetarne. W strukturze rezerw walutowych wyodrębniamy waluty wymienialne w postaci gotówki i depozytów bankowych, papiery wartościowe, specjalne prawa ciągnienia oraz złoto monetarne.
Banki centralne gromadzą złoto ze względów ostrożnościowych, w celu zabezpieczenia się przed kryzysami finansowymi. Złoto pełni funkcję stabilizacyjną, przeciwdziałając nadmiernym i niepożądanym wahaniom kursów rodzimej waluty. Kraje posiadające duże rezerwy walutowe są postrzegane, jako mniej ryzykowne, co przekłada się na lepsze oceny agencji ratingowych.
Rezerwy walutowe w formie złota nie niosą ryzyka kredytowego, co sprzyja wysokiemu zaufaniu wobec kraju będącego ich właścicielem. Złote aktywa nie są narażone na ryzyko walutowe. Złota nie da się zdewaluować. Nie ma również możliwości nieograniczonego zwiększania ilości złota tak, jak ma to miejsce w przypadku walut.
Kryzys subprime z 2008 roku, który rozlał się na cały świat, zmienił nastawienie banków centralnych do złota. W efekcie nastąpił spadek zaufania do rynków finansowych. Banki centralne stały się ponownie nabywcami netto złota, co zakończyło trwający od upadku systemu Bretton Woods proces wyprzedaży rezerw.
Światowe oficjalne rezerwy złota wynoszą 35.536,8 ton. Łączny udział 10 największych posiadaczy złota (9 krajowych banków centralnych oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy) stanowi 73% globalnych rezerw złota.
Najwięcej złota posiadają Stany Zjednoczone – 8.133,5 ton, co stanowi 66% rezerw walutowych tego kraju. Drugą pozycję zajmują Niemcy – 3.359,1 ton z takim samym udziałem w rezerwach. Rezerwami złota powyżej 2 tys. ton dysponują również Włochy, Francja, Rosja i Chiny.
Dodatnie saldo zakupów i sprzedaży złota zrealizowanych przez banki centralne wyniosło w 2021 roku 463,1 ton. Jest to o 208 ton więcej niż w 2020 roku.
W ostatnich latach zakupy złota były realizowane głównie przez kraje wschodzące (ang. emerging markets) - Chiny, Federację Rosyjską, Kazachstan, Indie, Turcję, Wietnam i Tajlandię. Cztery lata temu do kupujących złoto dołączyły banki centralne Polski i Węgier. Federacja Rosyjska kupowała najwięcej złota w latach 2014-2020, średnio około 200 ton rocznie. Obecnie Bank Rosji posiada blisko 2,3 tys. ton złota o wartości 140 mld dolarów a całkowita wartość rezerw walutowych jest szacowana na 650 mld USD. Oznacza to, że Putin od kilku lat przygotowywał się do agresji na Ukrainę gromadząc złoto i waluty. Zapewne brał pod uwagę ewentualne sankcje.
W 1989 roku Polska posiadała około 15 ton złota. W latach 90-tych nasze rezerwy złota wzrosły do 102,9 ton. Taki stan utrzymywał się blisko dwie dekady. W latach 2018-2021 Narodowy Bank Polski zakupił 128,8 ton złota. Obecnie Polska posiada 228,7 ton kruszcu, co daje 22. miejsce na świecie. W skarbcu NBP znajduje się 105 ton złota a pozostałe jest zdeponowane w Bank of England. Udział złota w oficjalnych aktywach rezerwowych Polski wzrósł z 3,4% w 2001 roku do 8,2% w 2022 roku a jego wartość zwiększyła się z 915 mln USD do 14 mld USD.
Znaczenie złota w oficjalnych aktywach rezerwowych jest w obecnych trudnych czasach nadzwyczaj ważne, na co ma wpływ wysoka inflacja, inwazja rosyjska na Ukrainę, rosnące ceny surowców, zawirowania na rynkach finansowych, dodruk pieniądza, niskie stopy procentowe, wysoki stopień niepewności gospodarczej, złe nastroje konsumenckie oraz pandemia Covid-19. Krajom posiadającym duże rezerwy złota będzie łatwiej przetrwać kryzys gospodarczy i polityczny.
