Polskie złoto
Historia górnictwa złota na ziemiach polskich sięga Średniowiecza. W sztolniach w trudnych warunkach pracowały tysiące górników. Dziś amatorzy zmagając się z wodą i piaskiem natrafiają czasami na drobinki złota
Historia geologiczna Sudetów i Przedgórza Sudeckiego sięga 4,5 miliarda lat. W przeszłości obszary te przechodziły wielokrotnie metamorfozę. Dzięki temu są bogate w cenne minerały, jak metale ciężkie. W Polsce złoto występuje głównie w Sudetach i Karkonoszach. Tradycja górnictwa złota na ziemiach polskich sięga Średniowiecza. Według ówczesnych kronik złoto wydobywano już w XI wieku. Jedną z największych kopalń złota w Europie był Złoty Stok. Eksploracja złota miała również miejsce w Złotoryi, Legnickim Polu, Lwówku Śląskim, Pogórzu Izerskim i Głuchołazach. Kruszec pozyskiwano również z piasków rzecznych Kaczawy.
Złoto znajdowano również w Karpatach i Podhalu, Wyżynie Śląskiej, Górach Świętokrzyskich oraz w środkowej i północnej części Polski. Wydobycie złota w Polsce rosło z czasem i w XVI wieku jego udział w Europie wyniósł 8%. Obecność złóż złota stanowiła motor rozwoju miast, które stawały się ośrodkami przemysłu i handlu a górnicy cieszyli się licznymi przywilejami. Przemysł górniczy złota załamał się w połowie XVII w wyniku wojny trzydziestoletniej. Ostatecznie do jego upadku przyczyniło się wyczerpanie zasobów i napływ złota do Europy z Ameryki.
W latach 50-tych XX wieku produkowano jeszcze 30-50 kg złota rocznie w Złotym Stoku. Obecnie kopalnia jest zamknięta. Szacuje się, że od Średniowiecza w Złotym Stoku wydobyto 16 ton złota. Obecnie można zwiedzać kopalnię poznając sposoby produkcji kruszcu w dawnych wiekach.
Nie brakuje też śmiałków poszukujących złota na własną rękę w rzekach i strumieniach, głównie w Kaczawie. Technologia płukania złota polega na zanurzeniu w wodzie misy wypełnionej piaskiem z dna rzeki i wykonywaniu nią okrężnych ruchów, pozbywając się piasku, tak aby drobinki złota pozostały na dnie. Nie znany jest przypadek zarobienia fortuny przy wypłukiwaniu złota ale zapewnione dochody mają producenci misek.
Polskie Bractwo Kopaczy Złota kultywuje tradycję płukania złota. Jak mówią członkowie bractwa, rocznie pozyskuje się około pół kilograma złota. Bractwo we współpracy z lokalnymi władzami organizuje zawody w płukaniu złota. W dniach 14-21 sierpnia 2022 roku, po jedenastoletniej przerwie, odbyły się w Złotoryi 45. Mistrzostwa Świata w Płukaniu Złota z udziałem 370 zawodników z 22 krajów. Areną zawodów był Zalew Złotoryjski a uczestnicy zmagali się z piaskiem i wodą starając się wypłukać jak największą ilość kruszcu i przeżyć gorączkę złota. Polska zdobyła srebrny medal w kategorii narodowej. Złoto przyczyniło się do promocji miasta i regionu, bowiem zawodom towarzyszyły liczne imprezy rozrywkowe i obecne były liczne media.
W 2022 roku KGHM Polska Miedź odkrył w rejonie kopalni Polkowice-Sieroszowice złoże złota, szacowane na 80 ton, jedno z najbogatszych złóż w Europie. Niestety położone jest ono głęboko pod ziemią, co czyni jego eksploatację nieopłacalną. KGHM pozyskuje niewielkie ilości złota w procesie produkcyjnym miedzi i srebra – rocznie około 3 tony.
Ponadto nasz gigant miedziowy jest jednym z największych na świecie producentów srebra metalicznego, dostarczając na rynek średnio około 1.200 ton rocznie tego kruszcu.