2023-04-03

Uncja Trojańska (1 oz) - czym jest i ile waży? Wszystko o historii i zastosowaniu uncji trojańskiej

Podstawową jednostką miary wagi złota i innych metali szlachetnych jest uncja trojańska. Jej geneza miała miejsce w Średniowieczu we francuskim mieście Troyes.

Rodzaje uncji

Istnieje kilka rodzajów uncji różniącymi się wagą, jednak najczęściej stosowanymi są: uncja trojańska, nazywana też uncją jubilerską oraz uncja międzynarodowa (zwykła). Uncja trojańska, jest to jednostka wagi stosowana w obrocie złotem i innymi metalami szlachetnymi jak również w jubilerstwie. Ponadto w użyciu jest uncja międzynarodowa, którą stosuje się do określania wagi takich towarów jak: pszenica czy cukier a także w przepisach kulinarnych w niektórych krajach anglosaskich. 

Uncja trojańska nie pochodzi z Troi

Nazwa “uncja trojańska” nie pochodzi od starożytnej Troi, a od miasta Troyes we Francji. Za czasów Cesarstwa Rzymskiego w średniowiecznej Europie w Troyes krzyżowały się szlaki drogowe, którymi podążali kupcy przewożący m.in. metale szlachetne. Dzięki temu miasto zyskało miano ważnego ośrodka handlowego. Ze względu na różnorodność i liczbę transakcji potrzebna była jedna uniwersalna miara. I to właśnie w Troyes po raz pierwszy została przyjęta znormalizowana jednostka wagi - uncja trojańska. Nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa „uncia”, starożytnej jednostki miary wagi, stanowiącej 1/12 libry. Tak powstał system jednostek miar rynku metali szlachetnych, który później zaadaptowano w Anglii (1528 r.), Stanach Zjednoczonych (1828 r.) a następnie na całym świecie. 

Jednostka miary wagi metali szlachetnych i leków

Uncja trojańska jest to jednostka miary wagi, zgodna z międzynarodowymi standardami i służy do określania wagi metali szlachetnych: złota, srebra, platyny i palladu. Stosowana w handlu metalami szlachetnymi i jubilerstwie.  Uncja trojańska, jako jednostka miary była używana również przez aptekarzy, stąd nazwano ją uncją aptekarską. Uncję trojańską oznacza się symbolami “oz” lub “t oz”, które pochodzą od starego włoskiego słowa “onza”. 

Ile waży uncja trojańska a ile uncja międzynarodowa?

Uncja uncji nierówna. Jedna uncja trojańska odpowiada wadze 31,1035 gram, co stanowi jedną dwunastą część funta trojańskiego.  Na 1 kilogram wchodzi więc 32,15 uncji trojańskich. Uncja międzynarodowa jest to w przybliżeniu 28,34 gram, tj. szesnasta część funta międzynarodowego. Jakiejkolwiek miary byśmy używali zawsze potrzebna jest profesjonalna waga.

Monety i sztabki z metali szlachetnych

Monety bulionowe

Waga monet bulionowych wykonanych z metali szlachetnych jest podawana w uncjach trojańskich. Najpopularniejsze złote monety bulionowe mają masę uncji trojańskiej lub jej ułamka. Monety srebrne ważą jedną uncję trojańską lub jej wielokrotność. Jeżeli zadeklarowana przez mennicę próba złota lub srebra w monecie wynosi 999 lub 9999 to uncjowa moneta zawiera również jedną uncję kruszcu.

Niższa próba ale tyle samo złota

Niektóre mennice biją również monety bulionowe o niższej próbie kruszcu. Popularny południowoafrykański Krugerrand wykonany z 22-karatowego złota, co opowiada próbie 916 zawiera jedną uncję złota i domieszkę innych metali. W związku z tym wymiary monety są większe a jej waga wynosi 33,95 gram. 

Jednostki miary na sztabkach złota

Ciężar bulionowych sztabek złota i innych metali szlachetnych znajdujących się w powszechnym obrocie jest zazwyczaj określany w jednostkach międzynarodowego układu metrycznego SI - gramach i kilogramach. Posiadają one najwyższą próbę 999. 

Uncja trojańska miarą wagi w bankach i na giełdach

Duże sztaby w bankach

Złoto stanowi cenny składnik rezerw walutowych w bankach centralnych. W ubiegłym roku banki kupiły najwięcej złota od 55 lat, tj. 1136 ton. W handlu złotem między bankami centralnymi zazwyczaj wykorzystuje się już nie sztabki złota ale duże sztaby z certyfikatem “good delivery” o wadze 400 uncji trojańskich, co stanowi około 12,4 kg.

Kontrakty na złoto

Uncja trojańska jest również stosowana do podawania wagi metali szlachetnych notowanych na światowych giełdach towarowych. Na przykład waga złota w specyfikacji kontraktu terminowego (futures) GC notowanego na giełdzie COMEX w Nowym Jorku wynosi 100 uncji trojańskich.  

Londyński fixing oparty na uncjach

Wartość uncji złota zależy od jego rynkowej ceny. Cena złota i srebra za uncję trojańską jest podawana codziennie w postaci fixingu  przez Londyńskie Stowarzyszenie Rynku Kruszców (skr. ang. LBMA). Bieżące ceny złota wyrażone w dolarach amerykańskich publikują specjalistyczne serwisy informacyjne i inne popularne media.

Podsumowanie

Uncja trojańska zachowała się do dziś, jako standardowa jednostka miary do określenia ciężaru metali szlachetnych. Pomimo, że przez wieki powstawały nowe systemy miar średniowieczna uncja przetrwała próbę czasu.

pixel