Co to jest patyna? Jak powstaje, jak ją rozpoznać oraz jak się pozbyć patyny z monet

Patyna – co to dokładnie jest?

Patyna jest to nalot związków chemicznych na metale, które są wystawione na działanie czasu, czynników i warunków atmosferycznych lub chemicznych. W zależności od rodzaju metalu, czasu, temperatury, wilgotności, patyna może przybierać różne kolory i grubości. Na przykład, patyna, która pojawia się na srebrze może mieć kolor szary, czarny lub zielonkawy, podczas gdy patyna na stopach złota - kolor brązowy lub czarny.

Jak powstaje patyna?

Patyna powstaje pod wpływem czynników atmosferycznych lub chemicznych, w wyniku reakcji metalu z otaczającym go środowiskiem. Nalot powstaje na powierzchni metalu po dłuższym czasie ekspozycji na powietrze, wodę, wilgoć, zanieczyszczenia i inne czynniki.
Czyste złoto jest odporne na proces patynowania ale nalot może pojawić się na wyrobach ze stopu kruszcu, np. z dodatkiem miedzi. 

Grynszpan szlachetny

Odmianą patyny jest grynszpan szlachetny. Jest to cienka warstwa węglanu wodorotlenku miedzi, powstała pod wpływem wilgoci lub czynników chemicznych. Nalot ma kolor zielononiebieski, pokrywając powierzchnię przedmiotów wykonanych z miedzi lub jej stopów. Grynszpan należy usunąć z monety, ponieważ przyczynia się do degradacji jej struktury.

Sztuczne patynowanie

Sztuczne patynowanie złota i srebra jest prowadzone w celach ozdobnych i polega na pokryciu metalu warstwą związków chemicznych imitujących naturalną patynę. W efekcie przedmiot wygląda, jakby był pokryty naturalną patyną.
Aby pokryć powierzchnię metalu wykorzystuje się specjalne roztwory chemiczne. Metody fizyczne polegają na szlifowaniu lub szorstkowaniu powierzchni metalu.

Patyna na monetach – co oznacza dla kolekcjonerów?

Naturalna patyna na powierzchni przedmiotów może być korzystna dla numizmatów, ponieważ dodaje im uroku, zwłaszcza tym starszym. Patyna na monetach z metali szlachetnych może być znakiem świadczącym o autentyczności, szczególnie dla monet o wysokiej wartości, które czasami są fałszywe lub podrobione. Patyna może stanowić dowód, że moneta jest oryginalna i nie była poddawana procesom czyszczenia lub modyfikacji.
Patyna na monetach z kruszcu może chronić je przed dalszymi procesami korozji lub utleniania. Dlatego też, w niektórych przypadkach usuwanie patyny z monet może być niewskazane. Patyna może być również pożądana przez kolekcjonerów, którzy poszukują rzadkich, unikalnych monet, wystawionych na działanie czasu.
Nadmierna patyna może również mieć negatywny wpływ na wartość monet, w szczególności kiedy jest spowodowana nieodpowiednim przechowywaniem. Należy też pamiętać, że zbyt silne czyszczenie lub polerowanie może uszkodzić powierzchnię i wygląd monety.
Patyna nie zawsze zwiększa wartość numizmatyczną monet z metali szlachetnych i ich stopów a czasami może ją nawet obniżyć, jeśli jest nadmierna lub wynika z nieodpowiedniego przechowywania. Dlatego też, zawsze warto skonsultować się z profesjonalnym numizmatykiem, aby ocenić stan swoich monet.

Jak czyścić monety z patyny?

Usuwanie patyny z monet jest trudnym procesem, ponieważ są one wykonane z różnych materiałów i pokrywają je różne rodzaje patyny. W związku z tym, nie ma jednego sposobu czyszczenia monet. Jak oczyścić nasze numizmaty z patyny? Jeżeli nalot pojawił się na monecie można go usunąć metodą domową, umieszczając ją w roztworze soli i octu. Jednak ten sposób nie jest odpowiedni dla monet wykonanych z miedzi i srebra. Można również użyć roztworu mydła i ciepłej wody. Aby uniknąć zadrapania nie należy pocierać monety zbyt mocno ani szorować druciakiem.
Jeżeli nie zamierzasz korzystać z metod domowych zaopatrz się w specjalne środki chemiczne, przeznaczone do usuwania patyny. Wybierz środek, który jest odpowiedni dla materiału, z jakiego wykonana jest Twoja moneta.
Odmianą patyny jest grynszpan szlachetny. Można go usunąć z monety zanurzając ją w roztworze perhydrolu.
Do czyszczenia monet można również wykorzystać ultradźwięki. Jednak, należy zachować ostrożność, aby nie uszkodzić monety.
Należy pamiętać, że przez nieodpowiednie usuwanie patyny można uszkodzić powierzchnię i zniszczyć wartość numizmatyczną monety. 

Czy zawsze warto usuwać patynę?

Decyzja o usunięciu patyny zależy od indywidualnych preferencji i celu kolekcjonowania monet. Patyna nadaje monetom wyjątkowy charakter i historyczny kontekst, co może być pożądane przez kolekcjonerów.
Jednak, jeśli moneta jest bardzo zniszczona lub koroduje pod patyną, jej usunięcie może być konieczne dla zbadania oryginalnego stanu powierzchni metalu i szczegółów stempla.
Należy pamiętać, że usuwanie patyny z monet może wpłynąć negatywnie na ich wartość rynkową. Jest to proces nieodwracalny i trudny do wykonania w sposób w pełni bezpieczny. 

Podsumowanie

Patyna może być pożądana podnosząc estetykę i wartość kolekcjonerską monety ale może również nieodwracalnie zniszczyć jej powierzchnię. Czynnikami szkodliwymi dla zbiorów numizmatycznych są wilgoć, tlen i substancje chemiczne. Aby uniknąć zniszczenia kolekcji należy odpowiednio zabezpieczyć monety przechowując je w kapslach, etui lub futerałach. Po wielu latach będą wyglądały jak nowe.