Platyna - wschodząca gwiazda na rynku inwestycji w metale szlachetne

Platyna jest jednym z najrzadszych i najbardziej pożądanych metali szlachetnych na świecie. Jej wyjątkowe właściwości fizyczne i chemiczne sprawiają, że jest niezastąpiona w wielu zastosowaniach przemysłowych i jubilerskich.

Podaż platyny zniżkuje

Według World Platinum Investment Council w 2022 roku światowa produkcja platyny spadła o 12% do poziomu 172 ton. Jest to o 5% mniej niż średnia z ostatnich 10 lat. Najwięcej ucierpiała produkcja w Południowej Afryce, gdzie odnotowano spadek o 16% a jego przyczyną były problemy techniczne w kopalniach. To istotne, bowiem Południowa Afryka jest największym na świecie producentem platyny odpowiadając za 70% światowej produkcji. Problemy południowoafrykańskich kopalń miały zauważalny wpływ na globalną podaż platyny.

Podaż ratuje skup złomu. Udział recyklingu w globalnej podaży platyny wyniósł 30%. W ten sposób odzyskano 53 tony platyny, z czego 3/4 pochodziło z zużytych katalizatorów spalin.  Łącznie podaż platyny w 2022 roku wraz z zapasami wyniosła 227 ton i była o 12% niższa wobec poprzedniego roku a jednocześnie o 7% niższa od średniej z ostatnich 10 lat. Czyżby miała nastąpić zapaść podaży platyny?

Czynniki popytu

Popyt na platynę w 2022 roku wyniósł 200 ton i był o 8% mniejszy niż w poprzednim roku, co było głównie skutkiem spadku inwestycji w fundusze ETF i zmniejszenia zapasów na giełdach. W efekcie nadwyżka podaży nad popytem wyniosła 27 ton – wynika z raportu World Platinum Investment Council.

O ile największy udział w popycie na złoto mają jubilerzy, to w przypadku platyny decydującą pozycję ma przemysł, którego udział wynosi średnio 80%. Istotny wpływ na popyt przemysłowy ma produkcja katalizatorów samochodowych, która jest odpowiedzialna za 45% całkowitego popytu na platynę. W katalizatorze spalin standardowego samochodu znajduje się średnio 5 gramów platyny. W 2022 roku do produkcji katalizatorów zużyto 90 ton platyny - o 13% więcej niż w poprzednim roku.

Platyna była zawsze ceniona, jako surowiec do wyrobu biżuterii najwyższej urody. Branża jubilerska odpowiada za 30% popytu na ten szlachetny metal, gdzie stanowi on często składnik białego złota.

Zapotrzebowanie przemysłowe na platynę zwiększało się w ostatnich latach, głównie ze względu na rosnący popyt ze strony Chin i Japonii. W dużej mierze jest to skutek zaostrzenia w norm środowiskowych w Chinach jak również również w Europie.

W Indiach, które odgrywają kluczową rolę w popycie na metale szlachetne, konsumpcja platyny powróciła do normy po dwuletnim spadku. W Japonii klienci coraz częściej preferują biżuterię z najwyższej jakości kruszców. W Stanach Zjednoczonych zapanowała moda na ślubną platynową biżuterię wysadzaną kamieniami diamentami.

Inwestycje w platynę w postaci fizycznej stanowią 7% globalnego popytu. Platyna inwestycyjna jest sprzedawana w postaci monet i sztabek wykonanych wg wzorców stosowanych przy produktach ze złota i srebra. Te znajdują się w ofercie handlowej Mennicy Mazovia.

Początek deficytu platyny

Według danych World Platinum Investment Council  w I kwartale 2023 roku podaż platyny ze strony kopalń była o 8% niższa wobec analogicznego okresu ubiegłego roku i wyniosła 37 ton. Natomiast z rycyklingu odzyskano 13 ton platyny, o 12% mniej niż w I kwartale 2022 roku ze względu na mniejszą liczbę wycofywanych z eksploatacji samochodów oraz zaostrzenia kar w Stanach Zjednoczonych za kradzieże katalizatorów. W efekcie całkowita podaż platyny w I kwartale br. wyniosła 50 ton i była o 9% niższa w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku i o 8% niższa niż w ostatnim kwartale ubiegłego roku.

Tymczasem w I kwartale bieżącego roku odnotowano silny wzrost popytu na platynę, który oszacowano na 64 ton. Jest to o 28% więcej niż rok wcześniej i o 19% więcej wobec IV kwartału ubiegłego roku. Z tego przemysł motoryzacyjny zużył 25 ton platyny, co oznacza wzrost o 9% r/r a pozostałe branże przemysłu - 18 ton (wzrost o 8% r/r).

W I kw. 2023 r. odnotowano duży wzrost zainteresowania platyną wśród inwestorów, spowodowany podwyższoną globalną niepewnością oraz ryzykiem dalszego spadku podaży. Inwestycje w platynowe sztabki i monety wzrosły o 71% r/r do 3,2 tony a fundusze zakupiły 2,3 tony platyny. W efekcie powstał deficyt platyny stanowiący 12,2 ton. A rok wcześniej odnotowano nadwyżkę 6,3 ton.

Odważne prognozy

Według przewidywań World Platinum Investment Council  popyt przemysłowy w 2023 roku będzie najsilniejszy w historii i wzrośnie o 17% r/r. Natomiast popyt inwestycyjny będzie o 12,4 ton wyższy niż w 2022 roku. Całkowity popyt na platynę wyniesie 254 tony a podaż  224 tony. Oznacza to, że deficyt platyny może wynieść 30 ton.

Zagrożone łańcuchy dostaw platyny

Niezdywersyfikowana podaż platyny, gdzie główny gracz rynku, jakim jest Południowa Afryka dostarcza 70% surowca jest wysoce ryzykowna dla branż wykorzystujących platynę. Z kolei na dostawy z Rosji nie możemy liczyć ze względu na sankcje ekonomiczne. Oznacza to wielkie ryzyko dla trwałości łańcuchów dostaw. Popyt nie będzie spadać, bowiem przybywa samochodów a normy środowiskowe są coraz bardziej surowe. Nie odkryto w ostatnich latach zasobnych złóż platyny a istniejące są już w dużym stopniu wyeksploatowane.

Nowa alternatywa inwestycyjna

Rynek platyny jest płytki, więc jest wrażliwy na zmiany popytu. Dla porównania produkcja złota w ubiegłym roku była 20-krotnie wyższa i wyniosła 3,6 tys. ton. W ciągu ostatnich 12 miesięcy cena platyny wzrosła o blisko 20%, osiągając w maju 2023 roku poziom 1070 USD za uncję trojańską. Czyżby na rynku metali szlachetnych pojawiła się nowa gwiazda? Taka sytuacja skłania do refleksji, czy nie warto dodać do portfela trochę platynowych monet, dopóki ich ceny nie są jeszcze bardzo wysokie. Pamiętamy, że w przeszłości platyna była droższa od złota.