Banki centralne kupują złoto

Złoto oznacza wiarygodność

Przed kryzysem finansowym, który wybuchł w 2008 roku, banki centralne wielu krajów przestrzegały pięcioletnich limitów sprzedaży złota, ustalonych w ramach międzynarodowego porozumienia znanego, jako Central Bank Gold Agreement (CBGA). Jednak kryzys doprowadził do zmiany sytuacji i od 15 lat banki centralne więcej nabywają złota niż je sprzedają. Umowa CBGA stała się więc bezprzedmiotowa. W rezultacie rezerwy złota wzrosły o 16%.

Ucieczka banków centralnych do złota jest skutkiem wzrostu niepewności, poczucia ryzyka wobec negatywnych zjawisk geopolitycznych i spodziewanego spowolnienia w gospodarce światowej. Kraj dysponujący dużymi rezerwami złota jest wiarygodny w oczach inwestorów, pożyczkodawców i kontrahentów handlowych.

Kto posiada najwięcej złota?

Według World Gold Council w kwietniu 2024 roku światowe rezerwy złota zgromadzone w bankach centralnych i międzynarodowych instytucjach wyniosły 35.976 ton, co stanowi 17% dotychczas wyprodukowanego złota. Najwięcej złota w skarbcu posiadają Stany Zjednoczone – 8.133,5 ton, których wartość stanowi ok. 70% wartości aktywów rezerwowych kraju. Kolejne miejsca zajmują Niemcy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Włochy, Francja i Federacja Rosyjska (tabela 1.). 

Najwięcej złota posiadają jednak mieszkańcy Indii. Szacuje się, że waga złota, jakie posiadają Hinduski w postaci biżuterii wynosi 25 tys. ton. Jest to trzy razy więcej niż posiada amerykański bank centralny Fed.

Gorączka zakupów

Niepewna sytuacja geopolityczna i gospodarcza na świecie napędza popyt na złoto ze strony banków centralnych. W rezultacie w 2022 roku całkowite zakupy kruszcu netto wyniosły 1.081,9 ton a w 2023 roku – 1.037,4 ton (Wykres 1.) Najwięcej złota w ubiegłym roku zakupił Ludowy Bank Chin - 225 ton. Na drugim miejscu uplasował się Narodowy Bank Polski, zwiększając zasoby królewskiego metalu o 130,6 ton do poziomu 358,7 ton. Kolejne miejsca zajęły: Singapur (76,3 ton), Libia (30 ton) i Czechy (18,8 ton). Niektóre banki sprzedawały złoto, jak Kazachstan (57,4 ton), Uzbekistan (24,6 ton), Kambodża (10,1 ton), Boliwia (7,7 ton)  i Niemcy (2,5 ton).

Polskie złoto

Po epoce PRL III Rzeczpospolita odziedziczyła około 15 ton złota. W latach 90-tych NBP powiększył jego zasoby do 102,9 ton, co stanowiło około 4% rezerw walutowych kraju i taki stan był utrzymywany blisko dwie dekady. Prawie wszystko złoto było przechowywane w Banku Anglii. W latach 2018-2023 Narodowy Bank Polski zakupił 255,8 ton złota. W efekcie Polska posiada 358,7 ton złota o wartości 25,5 mld USD, co stanowi około 13% wartości całkowitych rezerw walutowych. Są to 17-te pod względem wielkości rezerwy złota na świecie. Zarząd NBP planuje aby do końca 2025 roku zwiększyć rezerwy złota do takiego poziomu aby ich wartość stanowiła 20% całkowitych rezerw walutowych. 

W 2019 roku NBP sprowadził do Polski 100 ton złota. Więc obecnie za granicą posiadamy około 250 ton złota. W obliczu niepewnej sytuacji politycznej, w tym ryzyku eskalacji konfliktu wojennego w Europie, jest to rozwiązanie bardziej racjonalne, niż trzymanie całości rezerw w kraju. Należy jednak pamiętać, że część polskiego przedwojennego złota została przewłaszczona przez Brytyjczyków. Czy obecne ulokowanie większości rezerw w Wielkiej Brytanii jest racjonalne z punktu widzenia bezpieczeństwa narodowego skarbu? Biorąc pod uwagę znaczną ilość złota oraz sytuację polityczną warto rozważyć umieszczenie części rezerw w jeszcze jednej lokalizacji, np. w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie lub Szwajcarii.  

Podsumowanie

Ryzyko geopolityczne oraz finansowe, w tym prognozowane zwolnienie tempa wzrostu gospodarczego, staną się bodźcem dla wzrostu popytu na złoto zarówno ze strony sektora bankowego, jak i indywidualnych inwestorów w 2024 roku. Ten wzrost popytu z kolei wpłynie na cenę złota na rynku. Należy pozytywnie ocenić decyzję Narodowego Banku Polskiego o alokacji większej części swoich rezerw w złocie. W celu zabezpieczenia naszych zasobów złota, zasadnym jest rozważenie dywersyfikacji geograficznej lokalizacji przechowywania naszego narodowego skarbu.